Απεικόνιση υπέρβαρης γυναίκας με πόνο στη μέση

Πόνος στη μέση και σωματικό βάρος

Δήμητρα Μπαλάσκα

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Ο πόνος στη μέση ή λουμπάγκο ή οσφυαλγία αναφέρεται στον πόνο χαμηλά στην πλάτη. Είναι ένα σύμπτωμα (όχι νόσος) που αφορά οποιοδήποτε πόνο στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης ανεξάρτητα από την αιτία που τον προκαλεί. Μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά μετά από μία απότομη κίνηση ή και σταδιακά που χειροτερεύει με το πέρασμα του χρόνου. Ο πολύ δυνατός πόνος εντοπίζεται στην περιοχή γύρω από τη μέση αλλά μπορεί να επεκτείνεται και στο πόδι ενώ  συχνά μπορεί να συνοδεύεται από μουδιάσματα στα δάκτυλα των ποδιών. Πρόκειται για ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει κάποιος αφού το 80% των ανθρώπων το έχουν ζήσει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους.

Ο πόνος στη μέση είναι η δεύτερη κατά σειρά συνήθης αιτία απώλειας εργάσιμων ημερών μετά το κοινό κρυολόγημα. Μπορεί να προσβάλλει όλες τις ηλικίες, συχνότερα όμως τις ηλικίες από 30 έως 60 ετών. Έχει παρατηρηθεί όμως ότι σε νεαρότερα άτομα είναι συνήθως παροδικός ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι συχνότερα χρόνιος. Για την εμφάνισή του ενοχοποιούνται διάφοροι παράγοντες όπως είναι η ηλικία, το φύλο, η κληρονομικότητα και η γενική κατάσταση της υγείας. Η παχυσαρκία θεωρείται επίσης ένας εξίσου επιβαρυντικός παράγοντας για την μετάπτωση μιας απλής οσφυαλγίας σε μακροχρόνιο πρόβλημα. Πρόσφατη έρευνα (Smuck M 2013) σε 7.000 περίπου Αμερικανούς έδειξε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης οσφυαλγίας εξαρτάται από τον δείκτη βάρους σώματος (ΒΜΙ) ο οποίος δείχνει τη βαρύτητα της παχυσαρκίας. Ο κίνδυνος αυτός από 2,9% που είναι στον πληθυσμό φυσιολογικού βάρους (ΒΜΙ=20-25) εκτοξεύεται στο 11, 6% στον πληθυσμό με νοσογόνο παχυσαρκία (ΒΜΙ>36). Η φυσική δραστηριότητα φαίνεται πως μειώνει τον κίνδυνο αυτό ιδίως στον πληθυσμό με ΒΜΙ από 26 έως 36 ( υπέρβαροι και παχύσαρκοι ).

Πώς μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί ο πόνος στη μέση αν συνυπάρχει με παχυσαρκία; Καταρχάς κύριο μέλημα θα πρέπει να είναι η απώλεια βάρους καθώς και η καθημερινή σωματική άσκηση. Οι κύριες μυϊκές ομάδες που πρέπει να γυμναστούν είναι οι μύες της μέσης που είναι οι κοιλιακοί, οι ραχιαίοι, οι ιερονωτιαίοι και οι γλουτιαίοι. Αθλήματα που γυμνάζουν συνολικά το σώμα, όπως είναι η κολύμβηση πρέπει να προτιμούνται. Όμως επειδή ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός  το ορθότερο είναι να ακολουθηθεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης υπό την επίβλεψη γυμναστή.

Όσον αφορά την απώλεια βάρους συστήνονται οι εξής οδηγίες:

Κατανάλωση πρωινού. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα γεύματα καθώς «σπάει» την πολύωρη βραδινή νηστεία. Πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα τα οποία δεν καταναλώνουν πρωϊνό έχουν 4,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν παχυσαρκία. Επίσης σε μία μελέτη παρέμβασης παρατηρήθηκε ότι τα άτομα που ξεκίνησαν να τρώνε πρωϊνό έχασαν έως και 7,7 κιλά έναντι αυτών που συνέχισαν να μην καταναλώνουν πρωϊνό.

Επαρκής ύπνος. Υπάρχει συσχέτιση της παχυσαρκίας με την έλλειψη ύπνου. Έρευνα έχει δείξει ότι όσοι κοιμούνταν λιγότερο από 5 ώρες εμφάνιζαν 65% μεγαλύτερο κίνδυνο παχυσαρκίας συγκριτικά με όσους κοιμούνταν 7 ώρες κάθε βράδυ.

Κατανάλωση συχνών γευμάτων. Αυτό σημαίνει τρία κυρίως γεύματα καθώς και δύο ενδιάμεσα. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση τακτικών γευμάτων βοηθάει στον έλεγχο της πείνας, στην αποφυγή κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων φαγητού και ανθυγιεινών τροφίμων καθώς και στη διατήρηση της ισορροπίας των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα.

Μεσογειακή Διατροφή. Αποτελεί ένα προσχέδιο για μία ισορροπημένη διατροφή. Σύμφωνα με αυτή θα πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά τροφές φυτικής προέλευσης όπως είναι τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα και τα λαχανικά, 2-3 μερίδες γαλακτοκομικών καθώς και  ελαιόλαδο. Εβδομαδιαία θα πρέπει να καταναλώνονται 1-2  γεύματα με μαγειρευμένα λαχανικά, 1-2  γεύματα με ψάρι ή θαλασσινά, 1-2 γεύματα με όσπρια και ένα γεύμα με κοτόπουλο. Τέλος, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος πρέπει να περιορίζεται στα 2 γεύματα το μήνα.

Έλεγχος της ποσότητας φαγητού  από κάθε κατηγορία τροφίμου που πρέπει να καταναλώνεται. Ο έλεγχος των μερίδων είναι απαραίτητος για μια επιτυχή προσπάθεια απώλειας βάρους αλλά και για την επίτευξη μιας ισορροπημένης διατροφής. Περισσότερες πληροφορίες βρίσκονται στην ενημερωτική καμπάνια του medNutrition το μέγεθος…μετράει!

Επαρκής κατανάλωση νερού. Η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού επιτρέπει την είσοδο των θρεπτικών συστατικών μέσα στα κύτταρα αλλά και την αποβολή των απόβλητων  του μεταβολισμού.

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ο πόνος στη μέση πρέπει να αντιμετωπισθεί  χειρουργικά. Στην περίπτωση που ο ασθενής είναι παχύσαρκος θα πρέπει να ακολουθήσει πρόγραμμα απώλειας βάρους τόσο πριν όσο και μετά το χειρουργείο αφού το περιττό βάρος επιβαρύνει τη σπονδυλική στήλη με επιπλέον φορτίο το οποίο δυσχεραίνει την μετεγχειρητική του ίαση. Στις περιπτώσεις αυτές η απώλεια βάρους θα πρέπει να γίνει σταδιακά σύμφωνα με τις οδηγίες  του διαιτολόγου σε συνεργασία φυσικά με τον ειδικό χειρουργό της σπονδυλικής στήλης (συνήθως Νευροχειρουργό ή σπανιότερα Ορθοπαιδικό ιατρό).

Πληροφορίες για την χειρουργική αντιμετώπιση πων παθήσεων της σπονδυλικής στήλης μπορείτε να βρείτε στο διαδυκτιακό τόπο www.neuroxeirourgos.gr.

Βιβλιογραφία

Μa Y., Bertone ER, Stanek EJ. Association between eating pattems and obesity in a free-living US adult population. Am J Epidemiol. 2003;158(1):85-92.

Smuck M, Kao MC, Brar N, Martinez-Ith A, Choi J3, Tomkins-Lane CC.Does physical activity influence the relationship between low back pain and obesity? Spine J. 2013;Nov 12. pii: S1529-9430(13)01649-5. doi: 10.1016/j.spinee.2013.11.010

Ζουμπανέας Ε. Μανωλαράκης Μ. (2002). Πως πρέπει να τρώμε, Τι καλό θα μαγειρέψεις…σήμερα μαμά; Σελ. 15-21 Αθήνα: Ελληνικά γράμματα.

Παπαλαζάρου Α. (2008). Γνώση, Αδυνατίστε με 5 κινήσεις. Σελ. 82 – 119 Αθήνα: Έλλην.

Συμεωνίδης Π. (1984). Παθήσεις και κακώσεις Μυοσκελετικού Συστήματος, Ορθοπεδική. Σελ. 174-178 Θεσσαλονίκη: University Studio Press.