Απεικόνιση σωστής διατροφής (Φρούτα και λαχανικά)

Η διατροφή πριν και μετά το χειρουργείο

Δήμητρα Μπαλάσκα

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Είναι γνωστό ότι ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής Ιπποκράτης πραγματοποιούσε δύσκολες χειρουργικές επεμβάσεις πριν από 2500 χρόνια, παρά τα σχεδόν ανύπαρκτα μέσα της εποχής του. Περιστατικά γενικής χειρουργικής, ορθοπεδικής, καρδιοχειρουργικής αλλά και απλά Νευροχειρουργικά περιστατικά χειρουργούνταν με επιτυχία από τον ίδιο και τους μαθητές του ! Εκτός όμως από την ίδια την επέμβαση, ο Ιπποκράτης έδινε μεγάλη σημασία στην προετοιμασία του ασθενούς, μέρος της οποίας αποτελεί και η προεγχειρητική διατροφή.

Γενικά κατά το χρονικό διάστημα που προηγείται μιας προγραμματισμένης χειρουργικής επέμβασης ο ασθενής θα πρέπει να έχει μια ισορροπημένη διατροφή έτσι ώστε η λειτουργία του ανοσοποιητικού του συστήματος να είναι φυσιολογική συντελώντας στην πρόληψη μιας χειρουργικής λοίμωξης και στη γρήγορη επούλωση του χειρουργικού του τραύματος. Η διατροφή αυτή είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα και φτωχή σε λίπη, ζάχαρη και τροφές που περιέχουν συντηρητικά. Η σωστή διατροφή σε συνδυασμό με τη φυσική άσκηση μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια ανεπιθύμητου βάρους στους υπέρβαρους ασθενείς και στη βελτίωση της λειτουργίας τόσο του καρδιοαναπνευστικού όσο και του μυοσκελετικού τους συστήματος, ειδικά σε ασθενείς με καρδιοπάθειες, περιοριστικού τύπου πνευμονοπάθειες και προβλήματα της σπονδυλικής στήλης.

Η προεγχειρητική προετοιμασία του γαστρεντερικού συστήματος είναι απαραίτητη κατά τα τελευταία προεγχειρητικά 24ωρα και εξαρτάται από το είδος της χειρουργικής επέμβασης. Για παράδειγμα πριν από τις προγραμματισμένες επεμβάσεις στην κοιλιακή χώρα απαιτείται παραδοσιακά τριήμερος δίαιτα χαμηλού υπολείμματος σε συνδυασμό με τη χορήγηση καθαρτικών ουσιών έτσι ώστε να επιτευχθεί κένωση και αποσυμφόρηση του εντέρου πριν το χειρουργείο, μείωση του μικροβιακού φορτίου του εντέρου (προφύλαξη από λοιμώξεις), μείωση των μετεγχειρητικών επιπλοκών ( ακράτεια κοπράνων, τυμπανισμός κτλ ) και επιτάχυνση της επούλωσης του τραύματος. Ακόμα και μείωση της μετεγχειρητικής νοσηρότητας και θνητότητας έχει παρατηρηθεί σε μελέτες προεγχειρητικής διατροφικής υποστήριξης με ολική παρεντερική διατροφή (Mullen 1980). Η μέθοδος όμως αυτή ενδείκνυται μόνο σε ασθενείς υψηλού κινδύνου με κακή θρέψη (Hill 1994).

Σε όλες όμως ανεξαιρέτως τις χειρουργικές επεμβάσεις απαγορεύεται η λήψη στερεών τροφών και υγρών κατά τις τελευταίες 12 και 8 ώρες αντίστοιχα, έτσι ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος εισρόφησης κατά την εισαγωγή στην αναισθησία. Δηλαδή, το πρωί της ημέρας του χειρουργείου, ανεξάρτητα από το είδος της νάρκωσης που θα δοθεί (τοπική, στελεχιαία, ραχιαία ή γενική), ο ασθενής θα πρέπει να είναι τελείως νηστικός, ώστε να οδηγηθεί στο χειρουργείο με τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια.

Μετά το χειρουργείο η διατροφή είναι συνήθως ελεύθερη εκτός από τις χειρουργικές επεμβάσεις που αφορούν το γαστρεντερικό σύστημα. H οδός χορήγησης της τροφής κατά την άμεση μετεγχειρητική περίοδο επιλέγεται ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες του χειρουργημένου ασθενούς και μπορεί να είναι η φυσιολογική από του στόματος οδός, η εντερική [από σωλήνα Levin ή από στομία (γαστροστομία, νηστιδοστομία ή εντεροστομία)] ή η παρεντερική οδός (από κεντρική ή από περιφερική φλέβα) με την πρώτη να αποτελεί την πλέον επιθυμητή για κάθε ασθενή και την πιο αποτελεσματική για τη θρέψη και την αποκατάσταση του χειρουργικού ασθενούς.

H καλή μετεγχειρητική διατροφή φαίνεται πως είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες μείωσης της μετεγχειρητικής εξασθένισης του ασθενούς και της ταχύτερης ανάρρωσής του αφού μαζί με την σωστή αναλγησία και την επαρκή κινητοποίηση μειώνουν τον μετεγχειρητικό καταβολισμό και την απώλεια μυϊκής μάζας και διατηρούν τη λειτουργικότητά του σε φυσιολογικά επίπεδα (Christensen 1993, Schroeder 1991, Kehlet 1997).

Τέλος, πρέπει να αναφερθεί πως κατά την περιεγχειρητική περίοδο πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών γιατί το αλκοόλ είτε παρουσιάζει συνεργική δράση με πολλά φάρμακα είτε εμποδίζει την απορρόφηση κάποιων άλλων φαρμακευτικών ουσιών από το στομάχι και το λεπτό έντερο. To αλκοόλ εξάλλου συμπεριλαμβάνεται στους σημαντικότερους χειρουργικούς παράγοντες κινδύνου των εξαρτημένων από αυτό ατόμων αφού προκαλεί ανοσοκαταστολή, υποκλινική καρδιακή δυσλειτουργία και ορμονική υπεραντίδραση στο χειρουργικό τραύμα (Tennesen 1992).

Βιβλιογραφία:

  1. Mullen JL, Buzby GP, Matthews DC, et al. Reduction of operative morbidity and mortality by combined preoperative and postoperative nutritional support. Ann Surg !980; 192(5):604-613.
  2. Hill GL. Impact of nutritional support on the clinical outcome of the surgical patient. Clinical Nutrition 1994; 13: 331-340.
  3. Tennesen H, Petersen KP, Hojgaard L, et al. Postoperative morbidity among symptom-free alcohol misusers. Lancet 1992; 340: 334-337.
  4. Christensen T, Kehlet H. Postoperative fatigue. World Journal of Surgery 1993; 17: 220-225.
  5. Schroeder D, Gillanders I, Mahr K, et al. Effects of immediate postoperative enteral nutrition on body composition, muscle function and wound healing. Journal of Parenteral and Enteral Nutrition 1991; 15: 376-383.
  6. Kehlet H. Multimodal approach to control postoperative pathophysiology and rehabilitation. British Journal of Anaesthesia 1997; 78: 606-617.